අමෙරිකාවේ ජනාධිපති ධුරය ඉසිලූ ෆ්රෑන්ක්‌ලින් ඩී රූස්‌වෙල්ට්‌ (Franklin D Roosevelt) 1941 දී නව ආරක්ෂක දෙපාර්තමේන්තු ගොඩනැඟිල්ලක අවශ්‍යතාවය මතු කරනු ලැබීය. කොන්ග්‍රස්‌ මණ්‌ඩලයේදී කළ එම යෝජනාවට එකල වර්ජිනියාවේ කොන්ග්‍රස්‌වරයා ලෙස කටයුතු කළ ක්‌ලිෆ්ටන් වුඩ්රම් (Clifton Woodrum) 1941 ජුලි 07 වැනිදා ඒ සඳහා වූ යෝජනා කරනු ලැබීය. එමගින් තැනින් තැන විසිරී ඇති ආරක්ෂක දෙපාර්තමේන්තු ශාඛා එක් තැන් කිරීමටත් ඉඩකඩ අවශ්‍යතාවට නියම විසඳුම ලැබෙන බවත් වුඩ්රම් විසින් බ්‍රිගේඩියර් ජෙනරල් ඉයුජින් රීබෝල්ඩ් (Eugene Raybold) හට පැවසීය.
ඉන් පසුව මේ දැවැන්ත ඉදිකිරීම 1941 සැප්තැම්බර් 11 වැනිදා ආරම්භ කරනු ලැබීය. මේ කටයුත්තට වාස්‌තු විද්‍යාඥයන් සහ ඉන්ජිනේරුවන් 327 දෙනෙක්‌, ක්‌ෂේත්‍ර නිරීක්ෂණ නිලධාරීන් 117 ක් එක් වූහ.ඉතා ඉක්මනින් මෙහි කටයුතු නිම කිරීම වෙනුවෙන් දිනයේ පැය 24 පුරාම සේවා මුර ක්‍රියාත්මක කෙරුණි.
මෙසේ ඇරඹුණු පෙන්ටගන් ව්‍යාපෘතිය මාස 16 ක් වැනි සුළු කලකින් නිමා කිරීම තවත් විශ්මයක්‌. 1943 ජනවාරි 15 වැනිදා මෙහි වැඩකටයුතු අවසන් කෙරුණු අතර මීටර් 23 ක උසකින් සමන්විත මේ ගොඩනැඟිල්ලේ ඉදිකිරීම් කටයුතු සඳහා ඇමෙරිකානු ඩොලර් කෝටි හතළිස්‌ නම දහස්‌ හය ලක්‌ෂයක්‌ (49,600,000) ක් වැය කර තිබුණි. සම්පූර්ණ භූමි සැකසීම හා අනෙකුත් වියදම්ද එකතුව ව්‍යාපෘතියේ මුළු වියදම ලෙස ඇමෙරිකානු ඩොලර් කෝටි අසූපන් ලක්‌ෂයක්‌ සටහන් විය.
ඇමරිකාව ඒවැනි පියවරක් ගනිමින් ඒ් සඳහා ඒසා විශාල මුදලක් වැය කළේ ආරක්ෂාව හා සම්න්ධයෙන් වූ සියලු ආයතන ඒකම පරිශ්‍රයක පිහිටුවීම් අවශ්‍යතාව හොඳින් අවබෝධ කර ගත් නිසාවෙනි.පළමුවැනි ලෝක යුද සමයේ මේ ආරක්ෂක කටයුතු සඳහා ඔවුන් ස්‌ථාන කීපයක කාර්යාල යොදා ගත් නමුත් එම ස්‌ථානවල ඉඩකඩ කලයත්ම ප්‍රමාණවත් නොමැතිවීම පෙන්ටගය බිහිවීමට තවත් හේතුවකි.
සංවර්ධනය වෙමින් පවතින රටක් වුවද ශ්‍රී ලංකාවත් මෙවැනි ආරක්ෂක මූලස්ථානයක් පිළිබඳ අවධානය යොමු කළ අතර 1979 දී කොළඹ ප්‍රධාන සැලැස්ම මගින් වාණිජ කාර්යාල සඳහා රජයේ කාර්යාල කොළඹ සිට ශ්‍රී ජයවර්ධනපුර නව පරිපාලන අගනුවරට මාරු කිරීම අපේක්ෂා කරන ලදී. වාණිජ සංවර්ධනය සඳහා ඉහළ වාණිජ වටිනාකමක් ඇති ඉඩම් විශාල ප්‍රමාණයක් මුදා හැරීම මින් අපේක්ෂා කෙරුණි.
මාර්ග ජාලය වැඩිදියුණු කිරීම සහ පාර්ලිමේන්තුව මාරු කිරීම 1982 වන විට අවසන් කෙරුණු අතර රට තුළ දිග හැරුණු අවාසනාවන්ත සිදුවීම් හේතුවෙන්, රාජ්‍ය ආයතන නැවත ස්ථානගත කිරීමේ ක්‍රියාවලිය අපේක්ෂිත පරිදි කඩිනමින් සිදුවූයේ නැත කෙසේ වෙතත්, තිස්වසරක කුරිරු යුද්ධය අවසන් වීමෙන් පසුව, ආරක්ෂක අමාත්‍යාංශයේ කාර්යාල, ආරක්ෂක මාණ්ඩලික ප්‍රධානීගේ කාර්යාලය සහ යුද හමුදා, නාවික හා ගුවන් හමුදාවේ මූලස්ථාන මුලුමනින්ම බත්තරමුල්ල අකුරෙගොඩ වෙත මාරු කිරීම සඳහා ක්‍රියාවලියට පිඹුරුපත් සකස් කෙරුණි. එවැනි මධ්‍යගත ආයතනික ව්‍යුහයක් ත්‍රිවිධ හමුදාව අතර සහයෝගිතාවය සහ මෙහෙයුම් කර්තව්‍යය ඵලදායී ලෙස සම්බන්ධීකරණය කරනු ඇති අතර ආරක්ෂක ධූරාවලිය තුළ සම්පත් බෙදා ගැනීම තුළින් කාර්යක්ෂමතාව ඉහළ නංවනු ඇතැයි ද අපේක්ෂා කරන ලදී.
ඒ අනුව 2011 මාර්තු 11 දින ඉංජිනේරු සේවා රෙජිමේන්තුවේ අධ්‍යක්ෂ ජෙනරාල් මේජර් ජෙනරාල් ඊඒම්ඒම් අඹන්පොල සහ අකුරේගොඩ ආරක්ෂක මූලස්ථාන පරිශ්‍රයේ ඉදිකිරීම් කළමනාකරණ අධ්‍යක්ෂ බ්‍රිගේඩියර් ඩීඒස් වීරසේකර යන මහත්වරුන්ගේ ප්‍රධානත්වයෙන් ආරක්ෂක මූලස්ථාන සංකීර්ණයට මුල්ගල් තැබීම සිදු කෙරුණි.
මේ වෙනුවෙන් රුපියල් බිලියන 53.3 ක මුදලක් වැයවෙතැයි ඇස්තමේන්තු කර තිබුණි. මේවන විට ආසන්න වශයෙන් රුපියල් බිලියන 25.5ක මුදලක් මේ වෙනුවෙන් වැයකර තිබෙන අතර නවීන අංගෝපාංග රැසක් සමඟින් යුද හමුදා මූලස්ථානය ඒහි පළමු පියවර වශයෙන් ඉදි කර හමාරය.
මෙලෙස ඉදිකෙරුණු යුදහමුදා මුලස්ථාන පරිශ්‍රයට සන්නිවේදක හා ආරක්ෂක අංශ, පානීය හා ගිනි නිවීමේ ජල පද්ධති, පොම්පාගාර, සහ අවශ්‍ය විදුලි ජෙනරේටර් අංගනයක්, කැළිකසල හා අපජල බැහැර කිරීමේ පද්ධති, වැහි ජලය ලීටර් 40000ක් එක්රැස්කර නවීන තාක්ෂණය භාවිත කර පිරිපහදුකිරීමේ පද්ධති වැනි උපකාරක සහ යටිතල පහසුකම් වලින් සමන්විතය.
ඒසේම යුද , ගුවන්, නාවික මුලස්ථාන ගොඩනැඟිලි ඒ්කාබද්ධ කරමින් ගුවන් පාලම් සකස් කර ඇති අතර ඒ මඟින් ත්‍රිවිධ හමුදා මූලස්ථානයන් අතර සබඳතාව ශක්තිමත් කර ඇත. ගුවන් පාලම් 13කින් ඒම පද්ධතිය සමන්විත වේ. ඒසේම ගොඩනැඟිලි සංකීර්ණයේ ආරක්ෂාව වෙනුවෙන් නවීන තාක්ෂණික ආරක්ෂණ උපක්‍රම භාවිත කර ඇත්තේ ආරක්ෂක මූලස්ථානයක තිබිය යුතු උපරිම ආරක්ෂාව ගොඩනැඟීම වෙනුවෙනි. ඒ් වෙනුවෙන්ම සීසීටීවී කැමරා පද්ධති නිරීක්ෂණය කිරීම වෙනුවෙන් ඒල්සීඩී තිර 16කින් සමන්විත නිරීක්ෂණ ඒකයක්ද ස්ථාපිත කර ඇත. ඒසේම මෙම මූලස්ථාන සංකීර්ණය විදුලි සෝපාන 19 කින් පරිපූර්ණ අතර මෙගා වොට් 15 ක අතිරේක විදුලි සැපයුම් පද්ධතියකින්ද පරිපූර්ණය.
ආරක්ෂක මූලස්ථාන සංකීර්ණයේ ප්‍රධාන භූමියට ඒකාබද්ධ කර ඇති විවිධ බිම් කොටස් අත්පත් කර ගනිමින් ක්‍රීඩා පිටියක් සහ ආගමික කටයුතු වෙනුවෙන් භූමියක් මෙම පරිශ්‍ර සංකීර්ණයේ උතුරු කෙළවරේ පිහිටුවීමට අපේක්ෂා කරන අතර ආරක්ෂක මූලස්ථාන සංකීර්ණය ආසන්නයේ මාර්ග ජාලය සංවර්ධනය කිරීම ද සිදු කර ඇත.
ආරම්භයේ දී මෙම ව්‍යාපෘතිය අදියර දෙකකට වෙන් කරන ලද අතර පළමු අදියර යටතේ සැලසුම් කර ඇති ප්‍රධාන ගොඩනැගිල්ල සහ නිලධාරීන්ගේ නවාතැන් ගොඩනැගිල්ල සහ අනෙකුත් අංගෝපාංග දෙවන අදියරේදී ඉදිකිරීමට සැලසුම් කර තිබුණි. කෙසේ වෙතත්, 2016 දී ඇති වූ මූල්‍යමය බාධාවන් හේතුවෙන් පළමු අදියර නැවත අදියර දෙකකට කොටස් කිරිීමට සිදුවූ අතර, ශ්‍රී ලංකා යුද්ධ හමුදාවට වෙන් කර ඇති ගොඩනැගිලිවලට ප්‍රමුඛතාවය දී ඒවා නිම කිරීමට අවශ්‍ය පහසුකම් සැලසීම සඳහා ඉදිකිරීම් සැලැස්ම සංශෝධනය කෙරුණි. ඒලෙස ප්‍රමුඛතාවය දීමට හේතු වූයේ ඒවන විටත් යුද හමුදා මූලස්ථානය පිහිටුවා තිබූ ගෝල්ෆේස් හි පිහිටි භූමිය වාණිජ්‍යය අවශ්‍යතා වෙනුවෙන් මුදා හැර තිබීමත් ඒ් නිසා යුද හමුදා මූලස්ථානයේ පිහිටුවා තිබූ අධ්‍යක්ෂ මණ්ඩල 90%ක්
