ඉරානයේ පාර්ලිමේන්තුව (Majlis), ජාත්‍යන්තර පරමාණුක බලශක්ති නියෝජිතායතනය (IAEA) සමඟ ටෙහෙරානයේ සහයෝගීතාව අත්හිටුවීමට පනතක් අනුමත කර තිබේ. මෙම තීරණයට හේතු වී ඇත්තේ IAEA විසින් ඉරානයට එරෙහිව සම්මත කරන ලද “දේශපාලනික අරමුණු මුල් කරගත්” යෝජනාවකි.
IAEA අධ්‍යක්ෂ මණ්ඩලය විසින් පසුගිය දිනවල යෝජනාවක් සම්මත කළේ ඉරානය සිය න්‍යෂ්ටික වගකීම් ඉටු කිරීමට අපොහොසත් වී ඇති බවට චෝදනා කරමිනි. මෙම යෝජනාවට එක්සත් ජනපදය, බ්‍රිතාන්‍යය, ප්‍රංශය සහ ජර්මනිය ඇතුළු රටවල් 19ක් සහාය දුන්නේය. ප්‍රධාන වශයෙන්ම, නොපැහැදිලි අනාවරණය නොකළ න්‍යෂ්ටික ස්ථාන පිළිබඳව පැහැදිලි කිරීම් ලබා දීමට ඉරානය අපොහොසත් වීම මෙයට හේතු විය.
මෙම පනත සම්මත වීම සිදුවූයේ ඊශ්‍රායලය සහ එක්සත් ජනපදය විසින් ඉරානයේ න්‍යෂ්ටික පහසුකම් කිහිපයකට එල්ල කරන ලද ගුවන් ප්‍රහාරවලට දින කිහිපයකට පසුවයි. ඉරානය චෝදනා කරන්නේ IAEA විසින් මෙම ප්‍රහාර හෙළා දැකීමට අපොහොසත් වීමෙන් සිය ජාත්‍යන්තර විශ්වසනීයත්වය විකුණා දමා ඇති බවයි.
ඉරාන පාර්ලිමේන්තු කථානායක මොහොමඩ් බාකර් ඝලිබාෆ් ප්‍රකාශ කළේ, “ජාත්‍යන්තර පරමාණුක බලශක්ති නියෝජිතායතනය, ඉරානයේ න්‍යෂ්ටික පහසුකම්වලට එල්ල වූ ප්‍රහාරය සුළු වශයෙන් හෝ හෙළා දැකීම ප්‍රතික්ෂේප කළ අතර, එහි ජාත්‍යන්තර විශ්වසනීයත්වය වෙන්දේසියට තබා ඇත.”
පනතට අනුව, රටේ න්‍යෂ්ටික පහසුකම්වල ආරක්ෂාව සහ සාමකාමී න්‍යෂ්ටික ක්‍රියාකාරකම්වල ආරක්ෂාව සහතික කරන්නේ නම් මිස IAEA පරීක්ෂකවරුන්ට ඉරානයට ඇතුළු වීමට අවසර නොලැබෙනු ඇති අතර, එය ඉරානයේ උත්තරීතර ජාතික ආරක්ෂක කවුන්සිලයේ අනුමැතියට යටත් වේ.
මෙම පනත ඉරානයේ උත්තරීතර ජාතික ආරක්ෂක කවුන්සිලය විසින් අනුමත කළහොත්, IAEA පරීක්ෂකවරුන්ට ඉරානයේ න්‍යෂ්ටික පහසුකම්වලට ඇතුළු වීමට ඇති අවස්ථාව සැලකිය යුතු ලෙස සීමා වීමට හෝ සම්පූර්ණයෙන්ම අවහිර වීමට ඉඩ තිබේ. මෙය ඉරානයේ න්‍යෂ්ටික වැඩසටහනේ සාමකාමී ස්වභාවය පිළිබඳව ජාත්‍යන්තර ප්‍රජාවට සහතික වීමට IAEA හට ඇති හැකියාවට දැඩි බලපෑමක් එල්ල කරනු ඇත.
ඉරානය සහ බටහිර රටවල් අතර න්‍යෂ්ටික වැඩසටහන සම්බන්ධයෙන් ඉදිරි සාකච්ඡාවලට මෙය ප්‍රධාන බාධාවක් වනු ඇති බවට අනතුරු අඟවයි. දැනටමත් රාජ්‍යතාන්ත්‍රික උත්සාහයන් අර්බුදකාරී තත්ත්වයක පවතින අවස්ථාවක, මෙම පියවර ඉස්ලාමීය ජනරජය තවදුරටත් හුදකලා කරනු ඇති බවට විචාරකයෝ පවසති.
බටහිර බලවතුන් කනස්සල්ල පළ කර ඇත්තේ IAEA සමඟ සහයෝගීතාව අත්හිටුවීම නව සම්බාධක හෝ හමුදා ප්‍රතිචාර පවා ඇති කළ හැකි බවයි.
මෙම සිදුවීම න්‍යෂ්ටික ව්‍යාප්තිය වැළැක්වීමේ ජාත්‍යන්තර ප්‍රයත්නයන් තීරණාත්මක සන්ධිස්ථානයකට ගෙනවිත් තිබෙන අතර ඉරානය දිගින් දිගටම අවධාරණය කරන්නේ තම න්‍යෂ්ටික වැඩසටහන සාමකාමී අරමුණු සඳහා පමණක් බවයි.
කෙසේ වෙතත්, IAEA සහ බටහිර රටවල් ඉරානයේ න්‍යෂ්ටික ක්‍රියාකාරකම් පිළිබඳව ගැඹුරු කනස්සල්ලක් පළ කරයි.
මෙම පනත අනුමත වීමත් සමඟ කලාපීය සහ ජාත්‍යන්තර ආතතීන් තවදුරටත් උග්‍ර වීමට ඉඩ තිබේ.
