ඊශ්‍රායලයේ “අයන් ඩෝම් ” එකට මොකද වුනේ ?

ඊශ්‍රායලයේ මිසයිල ආරක්‍ෂණ පද්ධතියේ සාර්ථකත්ව අනුපාතය සැලකිය යුතු ලෙස පහත වැටී ඇති බව වාර්තා වේ. NBC පුවත් සේවය ජ්‍යෙෂ්ඨ ඊශ්‍රායල බුද්ධි අංශ නිලධාරියෙකු උපුටා දක්වමින් වාර්තා කළේ, 2025 ජූනි 20 දිනට පෙර පැය 24 තුළ ඉරාන මිසයිලවලින් සියයට 65ක් පමණක් සාර්ථකත්ව අනුපාතය ඇති බවයි. ඊට පෙර දින, මෙම අනුපාතය සියයට 90කට ආසන්න විය.

නිව් යෝර්ක් ටයිම්ස් පුවත්පතට අනුව, ඉරානය මිසයිල 400ක් පමණ ප්‍රහාර එල්ල කර ඇති අතර, ඉන් 40ක් පමණ මිසයිල ආරක්‍ෂණ පද්ධතිය බිදිමින් ඊශ්‍රායල ජනාවාසවලට පතිත වී ඇත. මෙයින් පෙර පැවති සාර්ථකත්ව අනුපාතය සියයට 90කි.

ඊශ්‍රායලයේ මෙම සාර්ථකත්ව අනුපාතය පහත වැටීමට හේතු කිහිපයක් බලපාන්නට ඇති බව විශ්වාස කෙරේ. ඒ අතර, “Arrow” මිසයිල පද්ධතිවල පවතින උණ්ඩ ගබඩාව අඩුවීම, ඉරානය විසින් තාක්ෂණික වශයෙන් දියුණු මිසයිල භාවිත කිරීම හෝ මේ දෙකේම සංයෝජනයක් හේතු විය හැකි බව සඳහන් වේ.

“The Wall Street Journal” සහ “Newsweek” පුවත්පත් වාර්තා කරන්නේ ඊශ්‍රායලයේ “Arrow” මිසයිල ගබඩාව අඩුවීම පිළිබඳ කනස්සල්ලක් පවතින බවයි. සැලකිය යුතු ඉලක්කයකට පහර දීමට ඉඩක් නොමැති විට, ඊශ්‍රායලය මිසයිල පද්ධති සංරක්ෂණය කිරීමට කටයුතු කරනවා විය හැකි අතර, එය ස්වභාවිකවම අනුපාතය අඩු කිරීමට හේතු විය හැක .

<br>

<br>

“Arrow 2” පද්ධති නිෂ්පාදනය සඳහා Israel Aerospace Industries (IAI) සහ Boeing යන සමාගම් දෙකම සම්බන්ධ වන අතර, ඒ සඳහා විශේෂිත කොටස් සහ දැඩි පරීක්ෂණ අවශ්‍ය වේ. මෙය නිෂ්පාදන වේගය අඩු කරන අතර, සැපයුම් දාමයේ බාධාවන්ට ද ඇති වේ. එක් “Arrow 2” පද්ධතියක් සඳහා ඇස්තමේන්තුගත පිරිවැය ඩොලර් මිලියන 1.5-3 අතර වේ, එමඟින් මහා පරිමාණ නිෂ්පාදනය මිල අධික වේ.

“Newsweek” වාර්තා කරන්නේ ඉරානය විසින් අධිවේගී මිසයිල යොදාගෙන ඇති බවයි. මෙම මිසයිල ඒවායේ අධික වේගය සහ උපාමාරු දැමීමේ හැකියාව හේතුවෙන් වැලකීම ඉතා අපහසු බවය. මෙමගින් ඊශ්‍රායලයේ ගුවන් ආරක්ෂක පද්ධතිවලට ප්‍රතිචාර දැක්වීමට ඇති කාලය සැලකිය යුතු ලෙස අඩු කරයි.

ජ්‍යෙෂ්ඨ ඊශ්‍රායල බුද්ධි අංශ නිලධාරියෙකු තහවුරු කළේ, අධිවේගී මිසයිල ඊශ්‍රායලයේ ගුවන් ආරක්ෂක බලකායන්ට ප්‍රතිචාර දැක්වීමට ඇති කාලය කෙටි කර ඇති බවයි.

“මීට පෙර මිසයිලයක් වැදීමට මිනිත්තු 10-11කට පෙර අනතුරු ඇඟවීමක් ලැබුණත්, නව ප්‍රහාරවලට සූදානම් වීමට ලැබුණේ මිනිත්තු 6-7ක් පමණයි” යැයි ඔහු පැවසීය.

ඉරානය විසින් බහු-යුධ ශීර්ෂ සහිත මිසයිල (multiple-warhead missiles/submunitions) භාවිත කිරීම හේතුවෙන් ඊශ්‍රායලයේ මිසයිල ආරක්‍ෂණ පද්ධතියේ සාර්ථකත්ව අනුපාතය තවදුරටත් පහත වැටිය හැකිය. BBC News සහ TRT Global වාර්තා කළේ, ඉරානය එක් ප්‍රහාරයකදී බහු-යුධ ශීර්ෂ රැගෙන යන මිසයිලයක් භාවිත කළ බවයි.

සමාජ මාධ්‍යවල පළ වූ වීඩියෝවක් මගින් ඉලක්ක වෙත පහර දෙන ආකාරය පෙන්නුම් කරන ලදි.

“The Times of Israel” හි Emanuel Fabian X හි පළ කළ පණිවිඩයක, ඊශ්‍රායල ආරක්ෂක හමුදා (IDF) Home Front Command උපුටා දක්වමින් කියා සිටියේ, ‘මිසයිලයේ යුධ ශීර්ෂය අඩි 23,000ක (කිලෝමීටර් 7ක) පමණ උන්නතාංශයකදී විසිරී ගිය බවත්, submunitions 20ක් පමණ මුදා හළ බවත්ය. ඒ සෑම එකක්ම කිලෝග්‍රෑම් 2.5ක යුධ ශීර්ෂයක් රැගෙන ගිය අතර, කිලෝමීටර් 16ක පමණ විෂ්කම්භයක් ඇති වෘත්තාකාර ප්‍රදේශයක් තුළ ඒවා පතිත විය. ඉරානයේ “Khorramshahr-4″ මිසයිලය බහු-යුධ ශීර්ෂ රැගෙන යාමට හැකියාව ඇති බව දන්නා කරුණකි. submunitions යනු MIRVs (multiple independently targetable reentry vehicles) වලට වඩා වෙනස් වන අතර, MIRVs මෙන් නොව, ඒවා මිසයිලයක ගමන් පථයේ අවසාන අදියරේදී මුදා හැරේ. ඒවා මැඩලීමට අධිවේගී මිසයිල අවශ්‍ය වන අතර, MIRVs සඳහා Arrow 2 සහ Arrow 3 වැනි විශාල, දිගු දුර මැරකැමීම් පද්ධති අවශ්‍ය වේ. ඉරානයට MIRV තාක්ෂණය ඇති බවට තහවුරු කළ සාක්ෂි නොමැත. submunitions භාවිතයේ අරමුණ, ඊශ්‍රායලයේ කෙටි දුර මිසයිල ආරඣෂක පද්ධතිවල ගබඩා ක්ෂය කිරීම මෙන්ම, සමහර submunitions අපේක්ෂිත ඉලක්ක ප්‍රදේශයට පහර දීම සහතික කිරීමයි”.

ඊශ්‍රායලයේ මිසයිල ආරක්ෂණ පද්ධතිවල කාර්යක්ෂමතාව අඩුවීමට තවත් හේතුවක් වන්නේ ඉරානය විසින් විද්‍යුත් යුධ ක්‍රම භාවිත කිරීම විය හැකිය. 2025 ජූනි 16 දා, ඉරානයේ ඉස්ලාමීය විප්ලවවාදී ආරක්ෂක බලකාය (IRGC) කියා සිටියේ, ඊශ්‍රායලයට එල්ල වූ නවතම මිසයිල ප්‍රහාර මාලාවේදී ඔවුන් “නව ක්‍රම” යොදාගත් බවත්, එමඟින් ඊශ්‍රායලයේ ගුවන් ආරක්ෂක පද්ධති එකිනෙකට පහර දීමට හේතු වූ බවත්ය.

<br>

<br>

Tasnim පුවත් ඒජන්සිය IRGC උපුටා දක්වමින් පැවසුවේ, “මෙම මෙහෙයුම අතරතුර, බුද්ධි අංශයේ සහ උපකරණවල නව ක්‍රමවේදයන් සහ හැකියාවන් භාවිතයට ස්තුතිවන්ත වන්නට, සතුරාගේ බහු-ස්ථර ආරක්ෂක විධාන හා පාලන පද්ධති අසාර්ථක වී එකිනෙකාට පහර දීමට පටන් ගත්හ” යනුවෙන්.

ඊශ්‍රායලයේ බහු-ස්ථර ගුවන් ආරක්ෂක පද්ධතිය “Iron Dome”, “David’s Sling” සහ “Arrow” මිසයිල පද්ධතියෙන් සමන්විත වේ. මෙම පද්ධති, කෙටි දුර රොකට්වල සිට බාහිර වායුගෝලීය බැලස්ටික් මිසයිල දක්වා වූ පුළුල් පරාසයක ගුවන් තර්ජනවලට මුහුණ දීම සඳහා නිර්මාණය කර ඇති උසස් මැරකැමීම් පද්ධති භාවිත කරයි.

Iron Dome : කෙටි දුර තර්ජන (කිලෝමීටර් 4-70), එනම් රොකට් සහ කාලතුවක්කු උණ්ඩ සඳහා ප්‍රශස්ත කර ඇත.

David’s Sling : මධ්‍යම-සිට-දිගු දුර රොකට්, කෲස් මිසයිල සහ සමහර බැලස්ටික් මිසයිල (කිලෝමීටර් 40-300) සඳහා නිර්මාණය කර ඇත.

Arrow මිසයිල පද්ධතිය : (Arrow 2 සහ Arrow 3): මධ්‍යම-සහ-දිගු දුර බැලස්ටික් මිසයිල තර්ජනවලට මුහුණ දීම සඳහා නිර්මාණය කර ඇත.

Arrow 2 : ඉහළ වායුගෝලයේ (කිලෝමීටර් 500ක් පමණ දක්වා) කෙටි-සිට-මධ්‍යම-දුර බැලස්ටික් මිසයිල ඉලක්ක කරයි. එය රේඩාර් මගින් මග පෙන්වන පද්ධති භාවිත කරන අතර, ඒවා පැමිණෙන තර්ජන අසලදී පුපුරා යයි.

Arrow 3 : බාහිර වායුගෝලීය බැලස්ටික් මිසයිල (කිලෝමීටර් 1,500ක් පමණ දක්වා) ඉලක්ක කරන පිටතම ස්ථරය සපයයි. එය සෘජු බලපෑමෙන් (hit-to-kill) උසස් රේඩාර් මගින් මග පෙන්වන kinetic kill vehicle එකක් භාවිත කරයි.

“Arrow” පද්ධතිය 1986 දී ඊශ්‍රායලය සහ එක්සත් ජනපදය එක්ව අරමුදල් සපයා සංවර්ධනය කරන ලද අතර, එතැන් සිට එය අඛණ්ඩව වැඩිදියුණු කර ඇත.

කෙසේ වෙතත්, අනුපාතය ඇත්ත වශයෙන්ම අඩු වී ඇත්නම්, එය සීමිත තොග, ඉරාන මිසයිල තාක්ෂණයේ දියුණුව සහ මෙහෙයුම් සීමාවන් යන සාධකවල එකතුවක ප්‍රතිඵලයක් විය හැකිය.